«Психодемия» психологиялық мамандықтар онлайн-мектебінің (Ultimate Education құрамына кіреді) сарапшылары — психологтар Екатерина Костенко және Екатерина Кабанченко — артық тамақтанудың және түнгі тамақтану синдромының құпияларын ашады. Қай кезде уайымдай бастау керектігін, тамақтану тәртібінің нормасы қандай және іш пісу мен негативті эмоцияларды тамақпен басумен қалай күресу керетігін білеміз.
- Источник:
Unsplash
Артық тамақтанудың қандай түрлері бар?
Барлығы олар 4
1. Компульсивті артық тамақтану
Күні бойы дұрыс тамақтанбай, оның орнына — жиі «кеміріп жүру». Бұндай әрекеттері бар адамдар өздерін тоқтату қиынға соғатындығын айтады.
2. Ұстамалы артық тамақтану
Ең көп таралған түрі, қысқа уақыт аралығында (2 сағатқа дейін) үлкен көлемде тамақ желінеді. Бақылауды жоғалту және одан кейін өзін кіналау сезімдерімен сипатталады.
3. Объективті артық тамақтану
Бір тамақ ішкен кезде бургер, торт, балмұздақ, чипсы және тағы печенье желінеді. Бұл шынымен үлкен калораж, ыңғайсыздық тудырып, тіпті асқазан ауруы мүмкін.
4. Субъективті артық тамақтану
Түстен кейін бір кәмпит жеу әдеті, ал оның орнына үшеуі желінеді, бұл ішкі тамақтану ережелеріне қарсы келеді және моралды ыңғайсыздық тудырады.
Жүйелі түрде объективті артық тамақтану асқазан-ішек жолдарына, эндокриндік және иммундық жүйелерге әсер етеді, ұйқыны нашарлатады, өмір деңгейін және қоғамдық белсенділікті төмендетеді. Сәтсіздіктен кейінгі уайым менталды денсаулықты құртады.
- Источник:
Unsplash
Түнгі тамақтану синдромы
Артық тамақтану эпизодтарында аптасына екі реттен бастап түнгі уақытта көрініс табады. Адам бәрін есте сақтайды, тәуліктік рационның төрттен бір бөлігін жеп қояды, ал таңертен тәбеті жоқ. Көп жағдайда жаман көңіл-күй, шала ұйқы және ұйықтай алмау ілеседі.
«Ұйықтар алдында тамақ ішуде еш жамандық жоқ, ол керісінше демалудың сапасына пайдасы тиеді, — деп Екатерина Костенко айтады.
«Аш адам нашар ұйықтайды және ұйқысы жиі бөлінеді. Тамақтанудың уақыты емес, күні бойы рационның теңдестірілуі маңызды. Аштықты шыдауға болмайды, тіпті түнде де. Түнгі тамақтану синдромы проблема болып кетуі мүмкін, егер эпизодтар жиеленіп жатса және денсаулық пен өмір сапасын нашарлатып, тамақ көлемі өсе берсе. Мұндай жағдайда маманға жүгініп, мінез-құлық терапиясының курсын өту қажет», — деп сарапшы толықтырды.
- Источник:
Unsplash
Эмоционалды артық тамақтанумен қалай күресуге болады?
7 маңызды тармақ
Екатерина Кабанченконың айтуынша, эмоцияларды басу үшін тамақты пайдалану патология болып есептелмейді. Эмоционалды мотивтер бойынша тамақтану қалыпты жағдай: тамақ жағымды эмоцияларды шақырады және жайлылықпен ассоциация білдіреді. Алайда тамақты аз мөлшерде қолданса жағымсыз эмоциялардың қарқындығы ұлғаяды.
Егер сіз негативті эмоцияларға бола жиі тамақтансаңыз, тамақтың жеткіліктігіне көз жеткізіңіз. Көбінесе «эмоционалды» артық тамақтану толыққанды тамақтану басталғаннан кейін жоғалады. Егер тамақ эмоцияларды қалпына келтірудің жалғыз тәсілі болса, онда басқа әдістерді қолданып көріңіз:
- Источник:
Unsplash
1. Эмоцияларды атауды үйреніңіз:
«Мен қазір қайғы сезініп тұрмын», «көптеген адамдар бұндай жағдайда тура осы сезімде болды».
2. Саналы тыныс алу және релаксация:
Терең тыныс алып, демді шығару стрессті төмендетеді.
3. Зейін тәжірибесі:
Эмоцияларды айыптамай қабылдап, осы сәтке назар аударыңыз.
4. Жақындарыңызбен сөйлесіңіз:
Түсінігі бар адамдармен әңгімелесу эмоционалды жеңілдеуге көмектеседі.
5. Хобби:
Сүйікті іс босаңсуға көмектеседі.
6. Күнделік жүргізу:
Ойларың мен эмоцияларыңды жазу оларды түсінікті етеді.
7. Проблемаларды шешу:
Жалғыздықтың орнына — барып үстел ойындарын ойнау және достар табу.
Артық тамақтану және түнгі тамақтану синдромы — олармен күресуге болатын проблемалар. Бастысы — зейін салу және мамандардың көмегі. Өзіңізге және денсаулығыңызға мұқият болыңыз!